Vài năm trở lại đây, các dịch vụ âm nhạc trực tuyến (streaming music) đã có sự bùng phát vô cùng mạnh mẽ và không có dấu hiệu chậm lại. Từ lợi thế đầu tiên là tiện lợi, rồi đến chất lượng âm thanh ngày càng được cải thiện – không thua gì chất lượng của CD và đĩa nhựa (LP) – streaming music đã trở thành phương thức nghe nhạc chính của rất nhiều người trên thế giới, đặc biệt là giới trẻ thuộc thế hệ Z.
Theo báo cáo mới nhất của Luminate, công ty chuyên nghiên cứu và phân tích dữ liệu giải trí trực tuyến, trong năm 2024, ngành âm nhạc toàn cầu đã có 4,8 nghìn tỷ lượt phát trực tuyến, tăng 14% so với năm 2023, xác lập một kỷ lục mới.
Đến giữa năm 2024, đã có khoảng 668 triệu người trả phí hàng tháng để thoải mái nghe nhạc từ các ứng dụng như Spotify, Apple Music, Amazon Music, YouTube Music, TIDAL, Qobuz, Deezer và nhiều cái tên khác nữa.
NHANH - NHIỀU - RẺ - TIỆN
Dù muốn hay không, người ta cũng không thể phủ nhận được những ưu thế vượt trội của nhạc số trực tuyến. Nhờ vào sự phát triển không giới hạn của internet băng thông rộng, việc nghe nhạc “xuyên địa cầu” đã trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Ví dụ đơn giản nhất là dân chơi âm thanh ở Việt Nam rất chuộng nghe nhạc trên TIDAL và Qobuz, mà máy chủ của hai dịch vụ âm nhạc trực truyến này được đặt ở Mỹ và Pháp. Không có độ trễ, nhấn play là nhạc tới tai, mà chất lượng thì… đạt độ phân giải cao, tối đa lên tới 24bit/192kHz, gấp bốn lần chất lượng CD.
Giá rẻ chính là lý do quan trọng bậc nhất để người ta tìm đến với streaming music. Một đĩa CD mới phát hành thường có giá dao động từ 10 – 25 USD, và với số tiền này, một người đã có thể nghe nhạc thoải mái trong một đến hai tháng, nghe liên tục 24/24 nếu người đó có thời gian, có sức khỏe, có đủ kiên nhẫn để bơi trong kho nhạc khổng lồ lên đến hàng trăm ngàn album, hàng triệu ca khúc, từ mới nhất cho tới cũ – cổ – hiếm, rất khó tìm thấy ở các định dạng vật lý như CD, LP, cassette hay băng cối.
Sự tiện lợi của nhạc số trực tuyến là chuyện không phải bàn cãi thêm. Chỉ cần có internet với băng thông ổn định, tối thiểu là chiếc smartphone và tai nghe, người dùng có thể nghe nhạc ở bất cứ đâu, thiết lập những playlist (danh sách phát) theo gu thưởng thức riêng, cho lúc tập thể thao, lúc thư giãn, lúc di chuyển, lúc chờ đợi tàu xe…
Thế hệ Z thích sử dụng các dịch vụ nhạc số trực tuyến, lý do đầu tiên là dễ dàng cập nhật được các xu hướng mới nhất, các nghệ sĩ “hot” nhất, các album bán chạy nhất. Đây cũng là một kênh để lớp trẻ dễ dàng tìm nghe các nghệ sĩ indie (độc lập) ít tên tuổi nhưng giàu cá tính, giàu bản sắc, thông qua sự gợi ý rất nhạy bén của AI.
Còn lý do thứ hai, chính là khả năng kết nối với những người cùng sở thích khác trên toàn thế giới, chia sẻ những gì mình đang thưởng thức. Nói cách khác, các ứng dụng nghe nhạc trực tuyến mang tính xã hội rất cao, chính là những mạng xã hội riêng trong lĩnh vực âm nhạc.
ĐI TÌM KẺ DẪN ĐẦU
Tới đây, hẳn chúng ta sẽ đặt câu hỏi, vậy đâu là dịch vụ streaming music tốt nhất, hoặc đáng sử dụng nhất, hoặc phù hợp nhất? Câu hỏi kiểu này đã được đặt ra cả triệu lần trong các diễn đàn âm nhạc – âm thanh, trên các bài viết ở đủ loại báo chí và mạng xã hội, và rõ là đang có một cuộc chiến không khoan nhượng giữa các “đại gia” nhạc số, mà chưa ai dám nhận mình là người chiến thắng.
Nếu chỉ xét về mức độ phổ biến, Spotify hiện đang dẫn đầu với số khách hàng (trả phí hàng tháng) lên đến 240 triệu người. Sức mạnh của Spotify nằm ở giao diện đơn giản, dễ sử dụng, kho nhạc lớn nhất, đa dạng nhất và cập nhật nhanh nhất, gợi ý thông minh, kết nối và trao đổi dễ dàng. Đây cũng là một trong ba dịch vụ streaming music quốc tế hoạt động chính thức ở thị trường Việt Nam, với mức phí rất dễ chịu là 59.000 đồng/tháng.
Do chủ yếu nhắm đến giới trẻ nên Spotify không quá chú trọng đến chất lượng âm thanh – cho tới thời điểm này vẫn còn dưới chuẩn CD. Điều này đã khiến dịch vụ nhạc số trực tuyến của Thụy Điển mất đi một lượng khách hàng kha khá là những người muốn tìm kiếm sự hoàn hảo trong việc thưởng thức âm nhạc. Dù đã đưa ra cam kết sẽ nâng lên chuẩn hi-res từ… năm kia, Spotify vẫn chưa thực sự hành động, đây là một điểm trừ lớn.
Trong khi đó, đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Spotify là Apple Music lại có bước đột phá khi đảm bảo tất cả nội dung họ cung cấp đều đạt chất lượng CD (16bit/44,1kHz) trở lên, cho tới độ phân giải cao (24bit/192kHz). Là một đại gia công nghệ, đây là việc dễ như trở bàn tay với Apple, và họ cũng chỉ mới “nâng cấp” kho nội dung của mình cách đây không lâu, với lý do “rất ít người dùng thực sự quan tâm đến điều này”.
Trên thực tế, nỗ lực đáng kể nhất của Apple trong việc mở rộng thị trường chính là cho phép ứng dụng Apple Music hoạt động (với đầy đủ tính năng) trên hai hệ điều hành Windows và Android.
Bên cạnh đó, “nhà Táo” cũng rất hào phóng khi tung ra cả ứng dụng Apple Classical, tạo điều kiện cho những người mê nhạc cổ điển có thể nghe nhạc chất lượng cao miễn phí. Vâng, miễn phí cho riêng các nội dung cổ điển. Trước kia, Apple Music chỉ sử dụng được trên các thiết bị của Apple, giờ đây, nó đã mở rộng biên giới tới vô hạn, cộng thêm kho nhạc số chỉ kém Spotify chút xíu, đây đúng là kẻ cạnh tranh đáng sợ nhất trong cuộc đua đường dài.
Apple Music cũng đã chính thức hoạt động ở Việt Nam với mức giá 65.000 đồng/tháng, nhưng bên cạnh đó còn có gói Family dành cho gia đình, với giá 99.000 đồng/tháng – cho 6 người dùng, mỗi người một tài khoản riêng, âm thanh độ phân giải cao. Đây thực sự là một món hời, siêu hời mà không phải bất kỳ thị trường nào cũng được hưởng.
Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, cả Spotify và Apple Music đều đang phải dè chừng một kẻ ngáng đường hết sức nguy hiểm là YouTube Music, dịch vụ âm nhạc “đính kèm” YouTube, với kho nội dung không hề thua kém về sự đa dạng, phong phú.
Tuy nhiên, YouTube Music cũng có nhược điểm giống Spotify là chưa cung cấp âm thanh chất lượng cao, nhưng đánh đổi bằng ưu điểm giao diện thân thuộc cũng như số lượng MV (music video – video âm nhạc) lớn nhất trong cả ba. YouTube Music cũng đang chính thức hoạt động ở Việt Nam với mức giá 65.000 đồng/tháng, kèm gói Family cho 6 người giá 149.000 đồng/tháng.
Ba cái tên dẫn đầu thị trường đã được xác lập, và người dùng hoàn toàn có thể lựa chọn sử dụng tùy theo nhu cầu. Đa dạng, linh hoạt và trẻ trung, hãy tìm đến Spotify. Thân thuộc, tiện lợi và cân bằng nghe – nhìn, đó là YouTube Music. Hướng đến âm thanh độ phân giải cao với mức giá “rẻ như cho”, hãy dành sự quan tâm cho Apple Music.
CHỈ DÀNH CHO "DÂN CHƠI"
Dĩ nhiên, chúng ta cũng thể bỏ qua một số cái tên khác, dù độ phổ cập không bằng, nhưng lại có phân khúc khách hàng cực kỳ ổn định. Bao gồm Amazon Music, Deezer, Qobuz và TIDAL, những nhà cung cấp âm nhạc trực tuyến chất lượng cao, rất được giới audiophile mến chuộng.
Nên biết, Apple đã từng thương thảo để mua lại TIDAL nhưng bị từ chối, bởi người sở hữu TIDAL là cặp đôi nghệ sĩ Jay-Z và Beyoncé cũng chẳng… thiếu tiền. Sau thương vụ thất bại này, Apple mới quyết định nâng cấp chất lượng âm thanh trên Apple Music, đồng thời, mở rộng hoạt động trên hai hệ điều hành đối thủ là Windows và Android.
Chỉ đáng tiếc một điều, Amazon Music, Deezer, Qobuz và TIDAL đều chưa chính thức vào Việt Nam, tuy nhiên, chỉ bằng vài động tác kỹ thuật nhỏ, người Việt vẫn dễ dàng đăng ký sử dụng. Dù chi phí cao hơn hẳn ba dịch vụ phổ biến nhất (như TIDAL là 20 USD/tháng – khoảng 500.000 đồng) nhưng chất lượng âm thanh của bốn cái tên sau này đã được đảm bảo trong nhiều năm qua, và các thiết bị âm thanh hi-end, hi-fi trên thị trường đều đảm bảo hỗ trợ hiệu quả.
Trong khi đó, Apple Music có độ thân thiện kém nhất, muốn đạt tới chất lượng như Qobuz hay TIDAL phải sử dụng đúng thiết bị, phải biết một chút về cài đặt, phải có trong tay ít nhất một thiết bị Apple. Tương đối rắc rối với người dùng đại chúng.
Ai đã quen với việc nghe nhạc số trực tuyến đều nói, rất khó để trở lại với các phương thức truyền thống. Thế hệ Z gần như chỉ biết đến streaming music, hoàn toàn xa lạ với cả CD chứ đừng nói đến LP hay cassette. Khi những giới hạn về công nghệ cứ dần được xóa bỏ, trải nghiệm thưởng thức ngày càng được nâng cao (như chuẩn âm thanh không gian – spatial sound và chuẩn Dolby Atmos trên Apple Music) với mức giá phải chăng, thì việc streaming music chiếm ưu thế gần như tuyệt đối cũng là điều dễ hiểu.
Đặc biệt với những bạn trẻ coi nhẹ việc sở hữu và đặt sự tiện lợi cũng như chất lượng trải nghiệm lên hàng đầu.
