Những chiếc máy bay phản lực tư nhân lớn nhất đều có một điểm chung đó là sản phẩm phát sinh của các mẫu máy bay chở khách.
Boeing là hãng sản xuất máy bay lớn nhất thế giới có tổng hành dinh tại quận Arlington, bang Virginia, Mỹ. Là hãng thầu lớn thứ 2 trên thế giới về quốc phòng. Đến năm 2007, Boeing vẫn là tập đoàn sản xuất vũ khí lớn nhất thế giới dù tuột xuống vị trí thứ 3 sau Lockheed Martin và BAE System vào năm 2008.
Phần lớn máy bay phản lực tư nhân không quá lớn. Các mẫu phổ biến nhất như Praetors và Challengers chỉ có sức chứa từ 4 - 8 hành khách, với diện tích sàn khoảng 18 - 29m2. Nhưng những mẫu máy bay phản lực tư nhân lớn nhất sẽ có diện tích gấp 10 lần và có thể chứa hàng chục hành khách.
Hiện tại, những chiếc máy bay phản lực tư nhân lớn nhất thế giới đều dựa trên máy bay thương mại. Dẫn đầu trong số đó là chiếc Boeing Business Jet (BBJ) 747-8 có 2 tầng đồ sộ. Với diện tích sàn hơn 464,5m2, đây thực sự là một “cung điện bay” có sức chứa và tính linh hoạt cần thiết để trở thành... Không lực Một mới.
Khi nói đến máy bay phản lực tư nhân lớn, Airbus và Boeing là 2 thương hiệu đối đầu trực diện, giống như trong không gian hàng không thương mại. Cả 2 nhà sản xuất đều cung cấp các biến thể VIP của các mẫu máy bay hiện tại (cũng như trước đây) của họ và chia nhau chiếm lĩnh các vị trí trong danh sách này.
Tập đoàn Airbus (trước đây gọi là EADS - The European Aeronautic Defence and Space Company) là một công ty hàng không vũ trụ châu Âu có trụ sở tại Blagnac, ngoại ô thành phố Toulouse, Pháp. Công ty sản xuất khoảng một nửa số máy bay phản lực của thế giới. Năm 2005, Airbus đã ký kết được nhiều hợp đồng sản xuất, số lượng máy bay được cung cấp cao hơn cả Boeing.
Nhưng mọi thứ có thể sẽ thay đổi trong tương lai khi ngày càng có nhiều máy bay phản lực tư nhân khổng lồ tham gia thị trường.
Diện tích sàn: 83m2
Khi Airbus tiếp quản chương trình CSeries từ Bombardier vào năm 2018, đây là lần đầu tiên hãng sản xuất máy bay này tham gia vào lĩnh vực máy bay phản lực khu vực.
Với sự hậu thuẫn của một thương hiệu nổi tiếng như Airbus, A220 đã trở thành lựa chọn phổ biến của các hãng hàng không trên toàn thế giới. Vào tháng 10/2020, công ty đã công bố phiên bản máy bay phản lực doanh nghiệp có tên gọi là ACJ (Airbus Corporate Jets) Two Twenty.
Chiếc máy bay “xanh” đầu tiên đã được giao cho chuyên gia hoàn thiện Comlux vào tháng 1/2022 và được bàn giao cho khách hàng FIVE Hotels vào tháng 5/2023. Chiếc máy bay này sẽ được sử dụng để chở khách đặc biệt cũng như nhân viên giữa các cơ sở của công ty tại Dubai và Thụy Sĩ.
Theo sổ đặt hàng của Airbus, phiên bản nhỏ hơn của ACJ Two Twenty, dựa trên A220-100, đã bán được 8 chiếc cho đến nay với 3 chiếc đã được bàn giao. Phiên bản lớn hơn A220-300 đã bán được 2 chiếc mặc dù chưa có chiếc nào rời khỏi nhà máy.
Diện tích sàn: 104m2
Ngay cả trước khi 737 MAX cất cánh, Boeing đã tuyên bố rằng nó sẽ được cung cấp dưới dạng biến thể BBJ khi ra mắt.
Với chuyến bay chở khách đầu tiên, 737 MAX được giao cho Southwest Airlines vào tháng 8/2017. Chuyến giao hàng đầu tiên của BBJ 737 diễn ra một năm sau đó, vào tháng 10/2018.
Ban đầu, BBJ 737 chỉ có sẵn dựa trên khung máy bay 737 MAX 8. Nhưng 3 năm sau (vào năm 2021), Boeing bắt đầu cung cấp phiên bản lớn hơn - MAX 9, dưới dạng máy bay được cấu hình dành cho VIP.
Mẫu MAX 8 bán chạy hơn với 21 máy bay được đặt hàng cho đến nay nhưng xét đến việc MAX 9 mới có mặt trên thị trường trong thời gian ngắn hơn, danh sách đặt hàng năm máy bay của nó không đến nỗi tệ. Tuy nhiên, không có máy bay nào gần bằng 113 máy bay được bán theo chương trình BBJ1 (dựa trên 737-700).
Boeing cũng có kế hoạch cung cấp 737 MAX 7 dưới dạng BBJ, nhưng máy bay này vẫn chưa được chứng nhận. Tương tự, MAX 10, cũng đang chờ chứng nhận có thể được cung cấp dưới dạng máy bay phản lực hạng sang.
Diện tích sàn: 123m2
Dòng máy bay phản lực doanh nghiệp thân hẹp của Airbus dựa trên dòng máy bay A320neo phổ biến. Mặc dù Airbus gọi toàn bộ dòng sản phẩm là ACJ 320neo nhưng các sản phẩm của hãng cũng bao gồm các nền tảng dựa trên A321neo lớn hơn và A319neo nhỏ hơn.
Lựa chọn lớn nhất trong số này là ACJ 321neo, có diện tích sàn hơn 123m2 và phạm vi hoạt động rộng lớn so với kích thước của nó. Với A321XLR được chấp thuận và giao cho các hãng hàng không, nó sẽ mang đến cho Airbus Corporate Jets một lợi thế nữa, vì khách hàng sẽ có thể yêu cầu các sửa đổi XLR cho một máy bay phản lực tư nhân có tầm bay xa hơn.
Cho đến nay, ACJ 320 phổ biến nhất là A432neo với 17 máy bay được đặt hàng và 8 chiếc đã được giao. Máy bay phản lực công ty A321neo đã có 2 chiếc được đặt hàng và bàn giao, trong khi máy bay dựa trên A319neo chỉ bán được 10 chiếc.
Điều này trái ngược với các biến thể gia đình (ceo) trước đây, tất cả đều được cung cấp dưới dạng các mẫu ACJ. Cho đến nay, ACJ 320ceo phổ biến nhất là A319, với 77 đơn vị được đặt hàng và giao. A320ceo bán được 20 chiếc, trong khi A321ceo chỉ nhận được một đơn đặt hàng.
Vào thời điểm đó, A318 cũng được cung cấp dưới dạng ACJ và bán được 20 chiếc, nhưng hiện đã được thay thế bằng ACJ TwoTwenty lớn hơn dựa trên máy bay phản lực khu vực A220.
Diện tích sàn: 167m2
Đây là chiếc máy bay thân hẹp đầu tiên trong danh sách xếp hạng.
Boeing 757 có thể đã ngừng sản xuất nhưng vẫn chưa hết hữu ích. Sự kết hợp độc đáo giữa hiệu quả thân hẹp và phạm vi bay xa đã khiến mẫu máy bay này trở thành lựa chọn phổ biến cho các hãng hàng không và chủ doanh nghiệp.
Một người sử dụng BBJ 757 đáng chú ý là Tổng thống Mỹ - Donald Trump. Chiếc 757 màu xanh đen, trắng với các đường viền màu đỏ và chữ vàng cao hơn 1,8m đã trở thành một biểu tượng trong cả 2 chiến dịch tranh cử của ông Donald Trump.
Diện tích sàn: 216m2
Chiếc máy bay trẻ nhất trong danh sách này là chiếc Airbus A330neo “đáng kính”.
Dựa trên thành công của nền tảng A330 phổ biến, Airbus đã tái thiết kế và chế tạo lại máy bay phản lực để hiệu quả hơn và có tầm bay xa hơn. Chiếc A330neo thương mại đầu tiên đã được giao cho TAP Bồ Đào Nha (Transportes Aéreos Portugueses - Hãng hàng không quốc gia Bồ Đào Nha) vào năm 2018 với chiếc ACJ 330neo.
Người anh em lớn tuổi hơn của A330neo, A330-200/-300 cũng được tiếp thị như một máy bay phản lực tư nhân và bán rất chạy. Riêng A330-200 đã bán được 80 chiếc theo chương trình ACJ, mặc dù chỉ có 73 chiếc được giao, trong khi một chiếc -300 đã được bán và bàn giao.
ACJ 330neo cất cánh chậm hơn với chỉ một chiếc thuộc mẫu -800 nhỏ nhất được Airbus ghi nhận là đã đặt hàng (mặc dù chưa được giao).
Diện tích sàn: 256,5m2
Khi Boeing đưa Dreamliner ra thị trường, nó đã ngay lập tức gây sốt. Kết cấu composite, cabin công nghệ cao và hiệu suất nhiên liệu đột phá đã đưa nó vào phục vụ hầu hết mọi hãng hàng không bay đường dài.
Tiếp theo sau thành công này là BBJ 787, một máy bay phản lực thân rộng dành cho doanh nghiệp với vô số cơ hội tùy chỉnh và sang trọng. Chiếc lớn nhất trong gia đình này là 787-10, mang đến cho khách hàng một không gian sàn đủ rộng để “hưởng thụ”.
Ngoài ra, mẫu máy bay lớn nhất trong gia đình Dreamliner, Boeing cũng cung cấp các mẫu 787 khác theo cấu hình BBJ. Được biết, Boeing đã giao tổng cộng 16 chiếc BBJ 787. Tuy nhiên, từ dữ liệu có sẵn, không có chiếc nào trong số này là mẫu máy bay 787-10 lớn nhất, vì khách hàng doanh nghiệp thích kích thước dễ quản lý hơn và tầm bay xa hơn của các loại máy bay nhỏ hơn.
Diện tích sàn: 258m2
Một chiếc quadjet khá lạc hậu, A340 là loại máy bay hiếm trong dịch vụ chở khách thương mại ngày nay và đang trở nên khan hiếm hơn nữa trên thị trường máy bay phản lực hạng sang.
Trong những năm qua, Airbus đã bán tổng cộng 14 chiếc ACJ 340, 7 chiếc máy bay nhỏ hơn dựa trên A340-300/400 và 7 chiếc máy bay lớn hơn A340-500/600. Điều đáng buồn, chỉ có 1 chiếc của mỗi loại đang hoạt động đến ngày nay.
Quadjet là một loại máy bay có khả năng cất và hạ cánh thẳng đứng, đạt được thông qua 2 cánh quạt lớn có thể điều chỉnh góc, mỗi cánh có một cánh quạt.
ACJ 340 đã hơi lỗi thời nhưng điều khiến nó trở nên khác biệt trong không gian máy bay doanh nghiệp là phạm vi hoạt động đáng kinh ngạc của nó. Với 8.500 hải lý trong bình, A340 có khả năng bay khắp thế giới mà ít máy bay nào khác có thể sánh kịp.
Mặc dù không phải là máy bay 2 tầng nhưng không gian bên trong của ACJ 340 vẫn rất ấn tượng. Do đó, điều này làm giảm quy mô của thị trường tiềm năng, mặc cho nó đã tìm được một bến đỗ vững chắc trong các đội bay của chính phủ và VIP.
Trong nhiều năm, mẫu máy bay này đã phục vụ như một phương tiện vận chuyển cho “siêu VIP” ở Đức, Qatar, UAE, Pháp và Ả Rập Saudi.
Diện tích sàn: 283,4m2
Boeing 767 là một trong những chiếc máy bay thương mại được ưa chuộng nhất vào cuối thế kỷ 20. Mặc dù ngày càng ít được sử dụng nhưng vẫn còn hàng trăm chiếc đang hoạt động làm máy bay chở khách và chở hàng.
Biến thể VIP của 767 được Boeing hỗ trợ theo chương trình BBJ và một số máy bay "xanh" với nội thất chưa lắp đặt đã được giao cho các công ty như Lufthansa Technik và Greenpoint Technologies để trang bị thành máy bay phản lực tư nhân.
Cả -200ER và -300ER đều được cấu hình là máy bay phản lực tư nhân, trong đó -300 cung cấp không gian sàn cabin lớn nhất (283m2). Tầm bay của máy bay phản lực thay đổi từ 11.600 - 12.000km, tùy thuộc vào cấu hình và sửa đổi bình nhiên liệu.
Ngày nay, một số công ty khai thác máy bay VIP 767 cho các mục đích như chuyến bay hoàng gia và tổng thống ở các quốc gia bao gồm Kazakhstan, Azerbaijan và Ả Rập Saudi. Chủ sở hữu tư nhân rất hiếm nhưng họ vẫn tồn tại với một trong những người nổi tiếng nhất là rapper người Canada Drake, người có chiếc BBJ 767 màu xanh da trời được gọi là “Air Drake”.
Diện tích sàn: 308m2
Sau khi đạt được sự phổ biến rộng rãi trên thị trường máy bay thương mại, Airbus A350 là sự bổ sung tự nhiên vào danh mục ACJ. Đây cũng là sự bổ sung mới nhất của Airbus vào danh mục của mình và được cung cấp ở cả 2 biến thể: 900 và 1000.
Chiếc lớn nhất trong dòng máy bay này: ACJ 350 - 1000 cung cấp hơn 306m2 không gian bên trong. Để so sánh, A350 - 900 chỉ có khoảng gần 270m2, ít hơn đáng kể do thân máy bay ngắn hơn.
Theo Airbus, 8 chiếc ACJ 350 đã được bán cho đến nay mặc dù con số này chưa được chia nhỏ theo từng mẫu. Bốn chiếc đã được giao và đang hoạt động trên toàn thế giới.
Một trong những nhà khai thác đáng chú ý nhất của ACJ 350 là Chính phủ Đức. Được mua để thay thế cho những chiếc ACJ 340 cũ kỹ, 3 chiếc hiện đã được chuyển giao cho quốc gia này được Lufthansa Technik trang bị cấu hình VIP và thậm chí cả hệ thống tự vệ.
Diện tích sàn: 481m2
Boeing 747 đã thống trị thị trường máy bay chở khách lớn trong hơn 50 năm và mặc dù Airbus đã cố gắng lặp lại thành công của mình với A380, nhưng nó chưa bao giờ đạt được sự nổi tiếng của "Nữ hoàng bầu trời".
Boeing chỉ bán 747-8 của mình ở cấu hình VIP khi mới xuất xưởng. Nhóm BBJ đã cung cấp dịch vụ chuyển đổi 747-400 thành máy bay phản lực thương gia, nhưng 747-8 là mẫu máy bay duy nhất được tiếp thị chính thức là máy bay phản lực thương gia. Và khi nói đến không gian sàn, không có máy bay nào khác trên thế giới có thể sánh được với kích thước khổng lồ của chiếc máy bay 2 tầng này.
Có thể thấy, thị trường cho máy bay phản lực tư nhân khổng lồ có phần hạn chế. Khách hàng hầu như chỉ là chính phủ và cho đến nay chỉ có 8 chiếc máy bay BBJ 747-8 được bán.
Trong số các đơn vị khai thác có chính phủ Ai Cập, Kuwait, Brunei và Thổ Nhĩ Kỳ. Bên cạnh đó, mẫu máy bay phản lực này cũng được chọn để thay thế cho Phi đội vận tải hàng không số 89 của Không quân Mỹ trong vai trò được gọi là Không lực Một khi tổng thống có mặt trên máy bay và được mệnh danh là "Cung điện bay".
